بررسی رشد نرخ سود بانکی

وزیر امور اقتصادی و دارایی، روند افزایشی نرخ تورم ایران در سال‌های اخیر را «بی‌سابقه» خوانده و اضافه کرد که «در این شرایط که نرخ تورم بالا است، نرخ سود بانکی نیز باید در سطوح بالایی تعیین شود؛ اما با توجه به اینکه در ماه‌های اخیر، تورم به سرعت کاهش پیدا کرده است؛ قطعا رشد نرخ سود بانکی نیز در آینده متوقف خواهد شد.»  

این اظهارات، ناظر به برخی اعتراض‌ها و درخواست‌هایی است که در روزهای اخیر نسبت به نرخ سود تعیین شده برای سپرده‌ها و تسهیلات بانکی بیان شده است. بنگاه‌های تولیدی فعالیت در شرایط رکود تورمی را بدون استفاده از تسهیلات بانکی، با دشواری‌هایی همراه می‌دانند و معتقدند که برای تداوم فعالیت‌های تولیدی، استفاده از تسهیلات بانکی باید با نرخ سود پایین برای بازپرداخت این تسهیلات همراه باشد. اما از سوی دیگر، سیستم بانکی، با اشاره به نرخ تورم بالا در اقتصاد ایران امکان در اختیار نهادن وام ارزان‌قیمت را غیرممکن می‌داند. این دو دیدگاه، همواره در اقتصاد ایران وجود داشته و منجر به بروز تنش‌هایی برای تعیین نرخ سود بانکی شده است.

این درحالی است که در بورس نیز پس از افت پی در پی شاخص‌های بازار سهام، برخی کارشناسان دلیل این افت شاخص‌ها را اقبال مشتریان بازار سهام به سودهای بالا در میان بانک‌ها عنوان می‌کنند.  (منبع: شبکه اطلاع رسانی بانک و بیمه 01/02/93)

نکته تحلیلی

اقتصاددانان می‌گویند، در شرایط نرخ‌های تورم بالا، بی اطمینانی ناشی از نوسانات شدید قیمتی تاثیر منفی بر سرمایه‌گذاری‌های مولد و در نهایت تولید و رشد اقتصادی خواهد گذاشت. در چنین شرایطی توصیه‌های سیاستی، اولویت بخشی به حفظ ثبات قیمت‌ها و کاهش نرخ تورم و نااطمینانی‌های ناشی از آن تاکید دارد که در مراتب بعد، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر نیز باشد. با مهار تورم و ایجاد ثبات قیمت‌ها، شرایط اقتصاد کلان برای مشارکت بخش غیردولتی فراهم می‌شود و به تبع آن می‌توان اشتغال‌زایی اقتصاد را نیز بهبود داد. با این حساب، برای استفاده از تسهیلات ارزان‌تر و تزریق آن به بنگاه‌های تولیدی، یکی از نخستین پیش‌شرط‌ها، فضای مساعد کسب و کار و نرخ تورم پایین و افزایش ارزش پول ملی است.

در ماه های گذشته، با توجه به بی‌اطمینانی‌های موجود در اقتصاد کشور، سپرده‌گذاران غالبا نسبت به سرمایه گذاری در بازارهای موازی روی آوردند،لذا، بانک‌ها به منظور جذب منابع، ضمن افزایش جذابیت سپرده‌های کوتاه‌مدت، سود بالاتر و کم‌ریسک‌تر برای مشتریان ایجاد نمودند. .

اما افزایش نرخ سود‌های بانکی در قالب طرح‌های جدید، واکنش‌هایی نیز در سایر بازار‌های موازی به‌ویژه بورس در پی داشته است. برخی از کارشناسان سرمایه، یکی از عوامل عقبگرد شاخص بورس در روز‌های اخیر را افزایش نرخ‌های سود بانکی عنوان کرده‌اند. بر این اساس گفته می‌شود با جذاب شدن سپرده‌های بانکی در هفته‌های اخیر، برخی از سرمایه‌گذاران منابع مالی خود را از بازار سرمایه خارج کرده و آنها را تبدیل به سپرده بانکی نموده اند.

این عوامل موجب عکس العمل بانک مرکزی و کانون بانک ها در این خصوص شده است. به نحوی که، رئیس‌کل بانک مرکزی به نظام بانکی توصیه کرد در تعیین نرخ سود به سه عامل کاهش تورم و تضعیف انتظار تورمی و تقویت ثبات در اقتصاد کلان و بازارهای مالی، توجه داشته باشند. همچنین، کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری غیردولتی توافق کردند تا درباره نرخ سود سپرده‌های بانکی بررسی و بازنگری انجام داده و سپس با شورای هماهنگی مدیران‌عامل بانک‌های دولتی نیز بر سر تعیین کف‌وسقف نرخ سود سپرده‌های بانکی به توافق برسند.