تأثیر تحریم ها بر عرضه مواد غذایی

واشنگتن و بروکسل در حال تلاش برای محدود کردن درآمد نفت ایران و همچنین متقاعد کردن تهران برای رهاسازی برنامه هسته ای خود هستند. اما در واقع به نظر می آید مهمترین تأثیر فوری این تحریم ها محدودیت بیشتر در خصوص واردات ایران از کشورهای دیگر صورت می پذیرد نه آنچه ایران به فروش می رساند. از زمانی که تحریم ها بر فروش نفت ایران متمرکز گردید در تجارت ایران اختلال چشمگیری در بخش واردات صورت پذیرفت. به طور مثال هند صدور محموله های گندم و برنج و همچنین معامله گران در سنگاپور، مالزی و اندونزی فروش کالا را به ایران به دلیل آنکه ممکن است به وجوه حاصل از فروش آن دست نیابند ، متوقف نمودند.  در تئوری این امر نباید اتفاق می افتاد زیرا که بر اساس آنچه که در تحریم ها به تصویب رسید و به صراحت عنوان شد عرضه مواد غذایی و دارو در تحریم ها مستثنا می باشد. اما با توجه به شکنندگی سیستم مالی ایران و افزایش ریسک تجارت با ایران بسیاری از فروشندگان خارجی به این نتیجه رسیده اند که این ریسک ارزش تصمیم ندارد. زیرا که ایران برای پرداخت ارزی خود ناشی از فروش نفت به کشورهای ثالث با محدودیت هایی مواجه خواهد شد.

 این محدودیت ها باعث گردیده است که تورم ها در سال 1391 در مجموع سال به 601 درصد برسد و واردات مواد غذایی به ایران حدود 40 درصد گرانتر شود ( شکل زیر) . تحریم های بانک مرکزی و مداخله دولت در حفظ نرخ ارز در بازار منجر به این گردید که نرخ بهره افزایش سافته و تلاش های گسترده ای نیز برای ممنوعیت معاملات غیر رسمی بازار ارز صورت پذیرد.

 علاوه بر این به دلیل تقاضای داخلی ، ایران پنجمین کشور وارد کننده جهان در زمینه واردات گندم و برنج و ششمین وارد کننده بزرگ ذرت می باشد. همچنین در بین 10 رتبه نخست وارد کنندگان جو و بین 20 رتبه نخست واردکننده محصولات نفتی قرار دارد. بنابراین سخن گفتن از میلیاردها دلار اختلال در تجارت کشاورزی ایران با وجود محدودیت ها و تحریم های مالی کار آسانی نیست

 البته هند با آرایش جدید خود از طریق معامله این کشور با ایران با ارز مرجع روپیه، داد و ستد خود را از طریق واردات نفت ( قراداد نفت ایران در مقابل روپیه ، 6 فوریه 2012 )  و صادرات گندم ، چای و دیگر محصولات کشاورزی را از سر گرفته است. انتظار می رود در سال 1392 ( 2013 ) با این آرایش جدید فروش مواد غذایی هند در ایران به حداکثر برسد و تلاش تهران برای حفظ واردات از این کظور همچنان در جریان است.

اما در میان مشتریان ایران، تنها هند نمی تواند تمام نیاز ایران را در زمینه غلات، حبوبات و محصولات نفتی و فرآورده های آن تأمین نماید مگر آنکه هند به عنوان یک اسکله محصولات غذایی و به عنوان واسطه ایران تأمین کننده نیازهای ایران از طریق خرید نفت این کشور باشد.

در حالی که برخی چشم اندازها برای دو کشور هند و ایران وجود دارد؛ در حال حاضر مهمترین مسئله کشورهای فروشنده، بیمه محموله های طرف ایرانی است که محدودیت های تجاری برای مبالات با ایران را فراهم کرده است که این امر می تواند منجر به بالارفتن سرسام آور هزینه های واردات ایران به لطف تحریم های بین المللی و کاهش ارزش ریال گردد . البته در این خصوص هند برنامه ای[1] برای ایجاد بیمه محموله های نفتی ایران به اجرا گذارده است که با تلاش های طرفیت می تواند به بیمه سایر مبادلات طرفین تسری یابد.

---

[1] دولت هند تصمیم گرفته است 2000 کرور جهت ایجاد صندوق بیمه توسط شرکت بیمه عمومی GIC  با مشارکت شرکت بیمه و شرکت نفت این کشور، واردات نفت ایران را به این کشور پوشش دهد. منبع: NEW DELHI, April 9, 2013